Kolonie w Trzyńcu

Do lat 70. XIX wieku siłą roboczą huty w Trzyńcu była miejscowa ludność. Pracownicy chodzili do pracy ze swoich domów lub wynajętych mieszkań na piechotę, natomiast ci z dalszych okolic nocowali przez tydzień we wspólnych noclegowniach na terenie huty. Rozwój Huty Trzynieckiej przyniósł większe zapotrzebowanie na nowych pracowników. Przybywali oni nie tylko z szerokiej okolicy (pogórze Beskidów, tereny rolnicze Śląska Cieszyńskiego), ale także z odległych terenów Galicji (największa fala imigracji przypadła na lata 1890-1900) oraz z innych obszarów Śląska, Czech i Moraw. Jednocześnie zmieniała się struktura społeczna, narodowościowa i wiekowa ludności.

Właściciele huty zaczęli budować typowe kolonie mieszkalne dla nowo przybyłych robotników, które lokalizowano w pobliżu zakładu. Mieszkania w koloniach robotniczych i urzędniczych reprezentowały specyficzny typ kultury mieszkaniowej charakterystyczny dla obszarów przemysłowych. W Trzyńcu ich budowa rozpoczęła się w latach 70. XIX wieku i trwała aż do lat 30. XX wieku. Liczba domów zakładowych stale rosła. O ile w 1875 roku wybudowano 24 domkidla urzędników i robotników, to w 1905 roku huta posiadała już łącznie 530 mieszkań robotniczych, 69 urzędniczych i 18 dla inżynierów. W 1929 roku, przed kryzysem gospodarczym, huta posiadała 209 domów mieszkalnych z 1022 mieszkaniami (853 robotniczych, 169 urzędniczych), w których mieszkało 54% pracowników (37% urzędników i 17% robotników). Inwentaryzacja mieszkań zakładowych w 1948 roku wykazała łącznie 1380 jednostek mieszkaniowych.

Przyzakładowe kolonie mieszkaniowe budowano nie tylko w Trzyńcu, ale także w ówczesnych samodzielnych gminach w Lesznej i Końskiej(obecnie części Trzyńca). Trzynieckie kolonie robotnicze znajdowały się na Starym Borku (1878,jej częścią była również kolonia „Ameryka”), „Olza” (1911), kolonia urzędnicza „Ściskałówka”, Stary i Nowy Folwark w Lesznej Dolnej oraz kolonia „Stalowe Domy” w części miasta nazwanej Kanada.