Kolonia robotnicza Stary Borek

Jedna z najstarszych kolonii robotniczych o nazwie Stary Borek, powstała w latach 1877-1878. Znajdowała się na wzniesieniu nad hutą, naprzeciwko stacji kolejowej. Składała się z dwudziestu drewnianych domów wykonanych techniką zrębową. Poza drewnianą architekturą, duże znaczenie miał układ urbanistyczny zabudowy zaprojektowany na planie szachownicy przez cieszyńskiego budowniczego Albína Th. Prokopa.

Podobieństwo drewnianych budynków w kolonii z wołoskimi lub cieszyńskimi domami zrębowymi polegało na zastosowaniu materiału budowlanego (świerk), konstrukcji (zrębowej z wiązaniem narożników na jaskółczy ogon) i kształcie dachu. Nie przejęto natomiast żadnych elementów zdobniczych ani podziału wewnętrznego.

Kolonię stopniowo rozbudowywano, dodając kolejne rzędy parterowych domów zbudowanych już z cegły. W 1884 roku wybudowano jednopiętrowy tzw. Musikerhaus, pierwotnie przeznaczony dla muzykantów z huty, a w pierwszych dekadach XX wieku dwupiętrowy Meisterhaus dla wykwalifikowanych mistrzów. Stopniowo wprowadzano różne udogodnienia poprawiając w ten sposób standard życia mieszkańców.W latach 1919-1921 przeprowadzono elektryfikację, na terenie kolonii znajdowały się także pralnie i sklep. Do lat 50. XX wieku domy nie posiadały kanalizacji, wodę pompowano z hydrantów umieszczonych wzdłuż poprzecznych dróg lub ze strumienia poniżej kolonii. Na początku lat 70. XX wieku wyburzono cztery domy, a po uruchomieniu gazowni (w 1988 r.) kolonia na Borku była stopniowo wysiedlana ze względu na bezpieczeństwo.

Drewniane domy w kolonii w Trzyńcu-Borku stanowią z architektonicznego punktu widzenia unikalny przykład połączenia robotniczych budynków mieszkalnych z elementami budownictwa ludowego. Wykorzystanie techniki zrębowej do budowy domów w koloniach robotniczych jest wyjątkowe i nie zachowało się w żadnym innym miejscu w Republice Czeskiej.

Schematyczne przedstawienie kolonii robotniczej z końca lat 70. XX w. Trzyńcu – Starym Borku [przerysowane za Procházka, Josef - Vařeka, Josef: Dělnické kolonie v Třinci. Český lid. 73, 1986, 3, s. 131.]
Dzieci w kolonii, lata 50. XX w. [Muzeum Těšínska]
Na Borku nr 114, dwutraktowy drewniany budynek robotniczy dla 4 rodzin z lat 1877-78 (widok od zachodu), 1984 r. [Etnologický ústav AV ČR, v.v.i., dokumentační sbírka Praha]
Na Borku pod nr 99, szopka z desek z wychodkiem i chlewikiem z lat 1877-78, 1984 r.[Etnologický ústav AV ČR, v.v.i., dokumentační sbírka Praha]
Na Borku obok nr 96, szopka z desek w środku królikarnia, 1984 r. [Etnologický ústav AV ČR, v.v.i., dokumentační sbírka Praha]
Na Borku nr 174, widok z podwórza kolonii murowanej, 1984 r. [Etnologický ústav AV ČR, v.v.i., dokumentační sbírka Praha]
Stan budynku w kolonii Borek w 1996 r. [Muzeum Třineckých železáren a města Třince]
Rozbiórka budynku w kolonii Borek w 1996 r. [Muzeum Třineckých železáren a města Třince]
Rozbiórka budynku w kolonii Borek w 2004 r. [Muzeum Třineckých železáren a města Třince]
Rozbiórka budynku w kolonii Borek w 2004 r. [Muzeum Třineckých železáren a města Třince]
Následující
Předchozí

Inne zatrzymanie

Ustroń

Muzeum Ustrońskie

Třinec

Drzewiónki na Borku w Trzyńcu

Mosty u Jablunkova

Fortyfikacja šance w Mostach koło Jabłonkowa